Piše: dr. sci. med. Senad Bajramović. KCUS – Klinika za urologiju
Dr Senad Bajramović, specijalista urologije na UKC Sarajevo, pisao je o proizvodu Stonex, te je dao osvrt na filantus u tretmanu bubrežnih kamenaca. Njegov stručni članak je u nastavku.
Filantus u tretmanu bubrežnih kamenaca
Kamen može nastati na bilo kojem nivou mokraćnog sistema, ali većina se formira u bubrezima. Urolitijaza (pojava bubrežnih kamenaca) je čest klinički problem s incidencom od 0,1 do 6% u opštoj populaciji. Generalno, muški spol je češće pogođen od ženskog, a većina pacijenata koji su skloni pojavi kamenca u bubregu su stariji od 30 godina. Istraživanja su pokazala da nasljedni faktor ima jako veliki uticaj na formiranje kamenaca i pijeska u urinu. Bolesti poput gihta, cistinurije i primarne hiperoksalurija (povećana produkcija oksalata) dobri su primjeri nasljednih bolesti koje karakterizira prekomjerna proizvodnja supstrata koji stvaraju kamen.
Po strukturi kamenja:
- oko 65-70% sadrže kalcijum-oksalat ili kalcijum-oksalata pomiješanog sa kalcijum-fosfatom, a rijeđe samo od kalcijum-fosfata.
- 15% čine kamenčići sastavljeni od amonijum i magnezijum fosfata,
- 6% su kamenci mokraćne kiseline i
- 3% cistinski bubrežni kamenci.
Iako postoji mnogo uzroka, bubrežni kamenci nastaju uglavnom kao rezultat infekcija bakterijama koje razgrađuju ureu (poput Proteusa). Navedeni mikrorganizmi pretvaraju ureu u amonijak, tako alkalizirani urin uzrokuje taloženje soli kalcijuma, magnezijuma i amonijum-fosfata, što rezultira agregacijom i stvaranje pomenutih kamenaca.
Kamenje mokraćne kiseline česti su i kod pacijenata bez hiperkalcemije ili urinarnih infekcija. Cistinski kamenci povezani su s genetskim bolestima u bubrežnom transportu određenih aminokiselina (cistina).
Kamenje je jednostrano u oko 50% pacijenata. Favorizirana mjesta nastanka su bubrežne čašice, zdjelica i mjehur. Ukoliko se formiraju u bubrežnoj zdjelici, obično su mali, u prosjeku promjera 2-3 mm.
Mogu imati glatke obrise ili izgledati kao mase sa nazubljenom nepravilnom površinom. Često se u jednom bubregu može naći više kamenaca. Povremeno, progresivno nakupljanje soli dovodi do stvaranja razgranatih struktura, kalup ovakvih struktura predstavlja kaliko-pijelični sistem.
Stečenastanja organizma mogu imati značajnu ulogu u nastanku kalkuloze; posebno stanja kojautiče na metabolizam kalcijuma (hiperkalcijemiju i posljedično hiperkalciuriju). Najveće hiperkalcijemije obično se bilježe kod hiperparatireoidizma: zapravo, urolitijaza se relativno često javlja kao komplikacija (ako ne čak i kao kontrolni znak) paratiroidnog adenoma.
Nadalje, treba razmotriti sekundarne kamence, čija je geneza očito posljedica dva vrlo često povezana morbidna stanja u urinarnom traktu: stagnacija urina i infekcija. Kemijski proces stvaranja ovog kamenja povezan je s fermentacijom amonijaka, uz transformaciju uree u amonijum karbonat pomoću bakterija. U drugoj fazi dolazi do stvaranja amonijum-magnezijum-fosfata i kalcijum-karbonata.
Zbog upalnog eksudata, koji djeluje kao cement zbog prisustva fibrina, talog ovih soli raste u obliku kamenja, umjesto da ostanu u amorfnom obliku.
Kada se infekcija mokraćnog sistema dogodi nakon stvaranja primarnog kamena, to može postati srž sekundarnog kamena.
Simptomi
Kamen može biti ozbiljna prijetnja ukoliko ometa mokraćni protok ili može uzrokovati oštećenja koja mogu prouzrokovati ulceraciju i krvarenje. Pojava kamenaca može biti prisutna bez simptoma i bez značajnog oštećenja bubrega. Općenito, manji kamenci su opasniji jer mogu proći u mokraćovod uzrokujući bolni napad (jedan od najintenzivnijih oblika boli) poznat kao bubrežna kolika i istovremeno začepljenje mokraćovoda. Veće kamenje ne prelazi u mokraćovode i ostaje latentan u bubrežnoj karlici. Nerijetko se prvi put dijagnosticiraju pojavom hematurije (krv u urinu).
Bolne kolike nisu ograničene na lumbalni region, već se protežu u epigastrijum, do pupka, prepone, u sakroilijakalnu regiju, rjeđe do zadnjice, bedra i pete duž išijasnog živca.
Dijagnoza – Filantus u tretmanu bubrežnih kamenaca
U nekim slučajevima pritužbe pacijenta na pojavu kamenaca su vrlo nejasne, u drugima simptomi litijaze su toliko očigledni da omogućuju trenutnu dijagnozu, svakako izmokravanje jednog ili više kamenaca urinom potvrđuje dijagnozu.
Može se dogoditi da kod pacijenta koji pati od bolova u donjem dijelu leđa, iznenada pojavi tipična kolika mokraćovoda te izmokrava bubrežni pijesak.
Ponekad kamen ostaje latentan sve dok radiološki pregled na druge indikacije (obično kod bolova povezanih s lumbalnom kičmom) ne otkrije njegovo neočekivano prisustvo.
Zapravo je vrlo malo vjerojatno da će kamen ostati ignoriran dulje vrijeme, a da se ne zakomplicira zastojem, iako diskretnim, što rezultira proširenjem dijela bubrega u kojem je kamen ugniježđen. Stoga svaka piurija nejasnog porijekla imperativno zahtijeva urografsku procjenu. Kada se prepozna prisustvo jednog ili više bubrežnih kamenaca, posebno ako još nisu dali komplikacije, teško je predvidjeti kakav će biti tok bolesti u bližoj ili daljoj budućnosti. Veličina samih kamenaca nije dovoljan kriterij za formuliranje prognoze: zapravo postoje vidljive konkrecije koje se dugo toleriraju, dok druge manje dimenzije mogu predstavljati neposrednu prijetnju bubregu ako su komplicirane septičkim pijelitisom ili začepiti ulazni ureter.
Terapija
Kamenje u bubrezima i ureteru može se liječiti ekstrakorporalnom litotripsijom udarnog vala (ESWL), tehnikom razbijanja kamena na manje fragmente te kao takvi u konačnici se izlučuju urinom. Ako su znatne veličine, potrebna je hirurška terapija.
Kao suportivna terapija tretmanu ESWL preporuka je korištenje proizvoda STONEX kapsule sastava ekstrakt biljke Phyllanthus ninuri *. Koristi se za eliminaciju fragmenata nakon ESWL i kao prevencija recidiva bubrežnih kamenaca. Tradicionalni naziv biljke je Chanca piedra što u prijevodu znači razbijač kamena.
STONEX čiji osnovni sastojak čini Phyllantus ninuri se pokazao vrlo efikasan kod eliminacije kamenaca, djelimično otapanje i prevenciju recidiva, bez nuspojava. Unos P. niruri je siguran i ne uzrokuje značajne štetne učinke ili značajne metaboličke promjene. Upotreba ove biljke povećava izlučivanje magnezija i kalija urinom. Pacijenti sa specifičnim metaboličkim promjenama u urinu, poput hiperurikozurije i hiperoksalurije, mogu imati koristi od uzimanja ekstrakta ove biljke.
Literatura:
* Micali S, Sighinolfi MC, Celia A, De Stefani S, Grande M, Cicero AF, Bianchi G. Can Phyllanthus niruri affect the efficacy of extracorporeal shock wave lithotripsy for renal stones? A randomized, prospective, long-term study. J Urol. 2006 Sep;176(3):1020-2. doi: 10.1016/j.juro.2006.04.010. PMID: 16890682.)